به گزارش افق بازار، منطقه آزاد انزلی، به‌عنوان نخستین منطقه آزاد شمال ایران، طی سال‌های اخیر با تمرکز بر توسعه زیرساخت‌ها و بهره‌برداری از مزیت‌های ژئوپلیتیکی، به یکی از مهم‌ترین گره‌های راهبردی کشور در اتصال به بازارهای جهانی تبدیل شده است. موقعیت ویژه جغرافیایی، هم‌مرزی با کشورهای حاشیه دریای خزر و عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، فرصت کم نظیری برای توسعه تجارت خارجی و تقویت دیپلماسی اقتصادی فراهم آورده است.
ظرفیت‌هایی که باید دیده شوند
در چند دهه گذشته، مناطق آزاد به عنوان بازوی توسعه تجارت خارجی و جذب سرمایه‌گذاری در ایران تعریف شده‌اند. منطقه آزاد انزلی با دسترسی به دو بندر مهم انزلی و کاسپین و قرارگیری در مسیر کریدور شمال-جنوب، از جمله این مناطق است که می‌تواند در آینده‌ای نزدیک به قطب ترانزیت بین‌المللی ایران بدل شود.
پیوند با اوراسیا؛ فرصتی تاریخی
عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا که شامل کشورهایی چون روسیه، بلاروس، قزاقستان، ارمنستان و قرقیزستان است، دروازه‌ای به بازار 800 میلیارد دلاری این اتحادیه می‌گشاید. توافق تجارت آزاد ایران با این کشورها به تجار ایرانی این امکان را می‌دهد که 87 درصد کالاهای مبادله‌ای را با تعرفه صفر صادر کنند.
با توجه به نزدیکی گیلان به بنادر استراتژیکی مانند آستراخان و لاکان روسیه، مسیر تجارت از بندر کاسپین به مقصد اوراسیا می‌تواند به یکی از کوتاه‌ترین و مقرون‌به‌صرفه‌ترین مسیرهای صادراتی کشور تبدیل شود.
توسعه حمل‌ونقل ترکیبی؛ مسیر رشد پایدار
از جمله اقدامات کلیدی صورت‌گرفته در این حوزه، اتصال ریل به بندر کاسپین است. این پروژه از سال 1398 آغاز شده و در سال گذشته بدون وجود ایستگاه رسمی، بالغ بر 80 هزار تن بار از این مسیر جابه‌جا شد. با جذب بارهای صادراتی جدید همچون سیمان، پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال جاری این رقم به 300 هزار تن برسد.
به گفته معاون امور بنادر و حوزه خزر سازمان منطقه آزاد انزلی، بیش از 1000 واگن بار در مرحله اول از طریق بندر کاسپین وارد کشور خواهد شد. این امر نشان‌دهنده شکل‌گیری زیرساخت‌های لازم برای حمل‌ونقل ترکیبی و گسترده در مسیر آسیای مرکزی است؛ مسیری که می‌تواند ایران را به پل ارتباطی ترکیه، روسیه و سایر کشورهای اوراسیا تبدیل کند.
گره‌های زیرساختی که باید باز شوند
استان گیلان با وجود توسعه‌ها، هنوز با نواقصی در زیرساخت‌های اساسی مواجه است. یکی از معضلات اصلی، کمبود کارخانه‌های تصفیه روغن در این استان است. در سال جاری حدود 80 هزار تن روغن از بندر انزلی وارد کشور شده، اما به دلیل نبود واحدهای پالایش، بخشی از ارزش افزوده این کالاها از دست می‌رود.
همچنین مجتمع بندری آستارا با وجود اینکه 70 درصد صادرات عبوری از گیلان از مرز آن انجام می‌شود، به دلیل رسوب‌گذاری در حوضچه، مدت‌هاست تعطیل شده و فعالیتی ندارد. این در حالی است که منطقه ظرفیت بالایی در صادرات و واردات دارد.
تمرکز بر توسعه کریدور شمال - جنوب
به گفته سخنگوی دولت چهاردهم، تمرکز دولت بر واگذاری اختیارات بیشتر به استانداران در مسیر توسعه مناطق است. این رویکرد می‌تواند مسیر تسهیل در جذب سرمایه‌گذاری، توسعه صادرات غیرنفتی و احیای مناطق کم‌برخوردار را هموار کند.
توجه به توسعه فرودگاه رشت نیز یکی دیگر از اولویت‌های سازمان منطقه آزاد انزلی است. به گفته مدیرعامل این سازمان، توسعه زیرساخت‌های هوایی می‌تواند به افزایش ورود گردشگران داخلی و خارجی و نیز تقویت صادرات کمک شایانی کند.
سال گذشته، مجتمع بندری انزلی شاهد رشد 51 درصدی صادرات بود. در این سال، حدود یک میلیون و 900 هزار تن کالا در این بندر تخلیه و بارگیری شد و ترانزیت نیز با رشد 76 درصدی مواجه بود. همچنین 674 فروند کشتی از کشورهای حاشیه دریای خزر وارد این مجتمع شدند.
بندر انزلی در حال حاضر ظرفیت تخلیه و بارگیری سالانه 10 میلیون تن کالا را دارد. انتخاب بندر کاسپین به‌عنوان هاب ارتباطی اوراسیا نیز نشان می‌دهد که دولت‌های سیزدهم و چهاردهم به اهمیت راهبردی این منطقه در تقویت ارتباطات تجاری با همسایگان واقف هستند.
منطقه آزاد انزلی، اگرچه همچنان نیازمند توسعه و رفع نواقص زیرساختی است، اما به پشتوانه موقعیت جغرافیایی بی‌نظیر، عضویت ایران در اتحادیه اوراسیا، توسعه مسیرهای ریلی و هوایی، و نیز ظرفیت بالای بنادر خود، می‌تواند به یکی از کلیدی‌ترین نقاط اتصال تجاری ایران با جهان تبدیل شود.
با بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های این منطقه و رفع موانع موجود، منطقه آزاد انزلی قادر است در آینده نزدیک، به قطب تجارت اوراسیا و مرکز ثقل ترانزیت شمال-جنوب در کشور تبدیل شود. این فرصت تاریخی، نیازمند عزمی ملی، هماهنگی در سیاست‌گذاری، و تسریع در اجرای طرح‌های زیربنایی است.
0 دیدگاه